Tijdens de
algemene politieke beschouwingen van maandag 11 november werd de
Noord-Hollandse begroting voor het jaar 2025 behandeld. Traditiegetrouw ook een
mooi moment om terug te blikken naar het gevoerde beleid van het provinciaal
bestuur en vooruit te kijken naar het nieuwe politieke jaar. In zijn inbreng
belichtte fractievoorzitter Klaas-Jeroen Terwal de voor de VVD belangrijke
thema’s met daarin complimenten voor de versnelling van de broodnodige
woningbouw en kritische noten bij de uitblijvende verbetering van de
bereikbaarheid in onze provincie.
Onderstaand
lees je de bijdrage die Klaas-Jeroen heeft uitgesproken.
____
Voorzitter,
Bij de
algemene politieke beschouwingen, die we vandaag in deze mooie Statenzaal met
elkaar houden, blikken we niet alleen vooruit, maar is het ook een goed moment
om terug te kijken naar wat achter ons ligt. Zo stond er op 2 juli na ruim
zeven maanden van onderhandelen eindelijk een nieuw kabinet op het bordes van
paleis Huis ten Bosch. Na de presentatie van het regeerprogramma in september
heeft onze ambtelijke organisatie in aanvulling op de beantwoording van mijn
schriftelijke vragen over de gevolgen van het hoofdlijnenakkoord voor onze
provincie, nu ook een analyse gemaakt van dit regeerprogramma. Dank daarvoor!
Uit deze nadere analyse blijkt dat er nog de nodige onduidelijkheid is wat
Noord-Holland mag verwachten van het Rijk ten aanzien van de herijking van het
provinciefonds en de hervorming van de autobelastingen. Waakzaamheid is
geboden.
Waar in Den
Haag de wissels werden omgezet, bleef in andere delen van de wereld de situatie
helaas bij het oude. Zo zijn we nog steeds getuige van vreselijke beelden uit
Oekraïne waar agressor Rusland deze zinloze oorlog laat voortslepen. Ook lijkt
er maar geen einde te komen aan het conflict tussen Israël en Hamas, waarvan de
spanning vorige week helaas op een gruwelijke wijze tot uitbarsting kwam in de
straten van onze hoofdstad. Goed dat hierover morgen een spoeddebat wordt
gehouden in de Amsterdamse gemeenteraad om zo de onderste steen boven te
krijgen over hoe het zo uit de hand heeft kunnen lopen. Voor de VVD mag er geen
ruimte zijn voor antisemitisme. Nu niet, nooit niet. Niet in Amsterdam, niet in
elke andere plek van onze provincie.
Voorzitter,
dan kom ik nu toch bij het provinciale beleid dat zijn beslag heeft gekregen in
de voorliggende begroting waar ook de Brede Basismonitor onderdeel van
uitmaakt. Zoomen we in op deze monitor dan zien we de indicatoren woningtekort
en betaalbaarheid wonen beiden, evenals in voorgaande jaren, dieprood kleuren
en dus op negatief staan. De VVD is dan ook verheugd dat Gedeputeerde Staten op
stoom is en nu echt tempo maakt met goede beleidsvoorstellen om de woningbouw
te versnellen. Zo resulteert het nieuwe beleid ‘Meer ruimte voor wonen’
binnenkort in een verruiming van de Omgevingsverordening voor ‘een straatje
erbij’ in al die Noord-Hollandse gemeenten die hier met smacht op zitten te
wachten om zo de leefbaarheid en vitaliteit in hun dorpen en kernen te
versterken. Ook zorgen de enorme financiële impuls van 76,4 miljoen euro uit
het Investeringskader Versnellen Woningbouw en de aanvullende maatregelen uit
de Actieagenda Wonen voor meer woningen, zodat onze inwoners weer zicht krijgen
op een betaalbare woning die aan hun wensen voldoet. Complimenten!
Zijn we er?
Nee, nog niet. Mijn fractie kijkt reikhalzend uit naar het door Gedeputeerde
Staten in het vooruitzicht gestelde maatwerkbeleid voor de grotere
woningbouwlocaties. Wanneer kunnen wij dit beleid verwachten? Ook horen wij
graag of de twee locaties voor de pilotprojecten voor actief grondbeleid
inmiddels bekend zijn en op basis van welke criteria deze worden gekozen? De
VVD vindt het goed om te zien dat Gedeputeerde Staten naast de focus op
woningbouw ook de andere ruimtelijke belangen niet uit het oog verliest en
verdringing van bedrijfsruimte een halt toeroept. Het aanwijzen van het
Cornelis Douwesterrein met daarop de prachtige scheepswerf Damen tot
Industrieterrein van Provinciaal Belang juichen wij dan ook toe.
Voorzitter,
voortbordurend op het thema ruimte ziet de VVD dat Noord-Holland maar liefst
drie NOVEX-gebieden heeft die deels zelfs overlappen: de Metropoolregio
Amsterdam, het Noordzeekanaalgebied en de regio Schiphol. Voor deze gebieden
zijn vanuit het Rijk geld, mensen en instrumenten beschikbaar om
gebiedsontwikkelingen op weg te helpen of te versnellen. Ze vallen echter alle
drie in Noord-Holland Zuid. Hoe gaat Gedeputeerde Staten ervoor zorgen dat
Noord-Holland Noord evenredige middelen ter beschikking krijgt? In de visie van
mijn fractie heeft ook deze regio een grote economische potentie en kan ook
Noord-Holland Noord, en zeker het deel dat onderdeel is van het daily urban
system van Amsterdam, een flinke bijdrage leveren aan het oplossen van problemen,
zoals de woningnood in het zuidelijk deel van onze provincie.
Voorzitter,
om alle nieuwe woningbouwlocaties bereikbaar te maken kunnen we niet volstaan
met alleen de instandhouding van de provinciale wegen. Met de toenemende
mobiliteit door extra woningen en economische groei heb je ook uitbreiding van
bestaande en aanleg van nieuwe wegen nodig. Zo kunnen onze inwoners in met name
het landelijk gebied, waar de fiets en het openbaar vervoer vaak geen
alternatieven zijn voor de auto, snel en comfortabel thuis of op het werk zijn.
Waar de VVD zo complimenteus is over de voortgang die dit college boekt op het
terrein van woningbouw, zo kritisch is zij op het tempo, of beter gezegd het
gebrek eraan, op het vlak van bereikbaarheid. Te meer de indicator doorstroming
auto in de Brede Basismonitor ook nu weer op licht negatief staat.
Mijn
fractiegenoot Jeroen Boer heeft er eerder deze dag al wat woorden aan gewijd
bij de behandeling van het integraal Meerjarenprogramma Infrastructuur, het
iMPI, waar belangrijke projecten als een betere doorstroming op de ring
Alkmaar, een robuuste verbinding tussen de A8 en A9 en de onderdoorgang van de
N247 bij Broek in Waterland al jarenlang in de studiefase zitten of bij de ring
Alkmaar zelfs weer teruggezet is van studie- naar verkenningsfase en daarmee
uit het iMPI geschrapt is. In plaats van de komende jaren alleen het etiket
studiefase te plakken op deze drie in het coalitieakkoord genoemde projecten,
ontvangt de VVD graag van de gedeputeerde een beknopte halfjaarlijkse
voortgangsrapportage voor specifiek deze drie projecten en hoe nog deze Statenperiode
toegewerkt kan worden naar definitieve projectbesluiten. Anders bestaat bij
mijn fractie de vrees dat we hier in maart 2027 met elkaar staan om te
concluderen dat deze Statenperiode vooral de meters papier aan onderzoeken zijn
toegenomen in plaats van de broodnodige meters aan asfalt.
Voorzitter,
voor alle woningbouwprojecten en bestaande en nieuwe bedrijvigheid is het van
belang dat zij niet alleen goed verbonden zijn met het infrastructuurnetwerk,
maar ook met het elektriciteitsnetwerk. Een netuitbreiding met de aanleg van
een nieuwe 380 Kv hoogspanningsverbinding in Noord-Holland Noord met
bijbehorende hoogspanningsstations is hiervoor noodzakelijk. Tevens wordt in
het noordelijk deel van onze provincie gekeken hoe en waar windenergie van zee
aan land gebracht kan worden. Ondanks dat beide projecten nodig zijn voor het
energiesysteem van de toekomst, hebben zij een grote impact op het landschap en
roepen zij begrijpelijkerwijs zorgen op bij gemeenten en inwoners. Volgend jaar
mag de provincie samen met gemeenten en waterschappen een regionaal advies
uitbrengen aan de minister van Klimaat en Groene Groei over het 380 Kv traject
en de aanlanding van wind op zee. De VVD verwacht dat Gedeputeerde Staten
hierin de regie pakt en met de andere overheden tot een gedragen regionaal
advies kan komen en ontvangt graag een toezegging dat Provinciale Staten op
basis van de voor- en nadelen van de verschillende mogelijke tracés ruim voor
het vaststellen van het definitieve advies betrokken wordt.
Dan van te
plannen hoogspanningsstations in het noorden van de provincie naar één in het
zuiden van de provincie, te weten het project A9-Zuid dat nodig is voor de
groeiende vraag naar elektriciteit voor onder meer de verduurzaming van de
bedrijven in het westelijk havengebied van Amsterdam. Begin oktober hebben
Gedeputeerde Staten een brief gestuurd met daarin drie zoeklocaties in de
Houtrakpolder. De zorg van de VVD is dat deze zoeklocaties de optie tot een
toekomstige havenontwikkeling, zoals ook benoemd in het coalitieakkoord,
onmogelijk maakt en dat men daarmee de pas afsnijdt van de gesprekken die daar
de komende periode over gevoerd gaan worden. We horen dan ook graag van
Gedeputeerde Staten of zij deze zorg deelt en zo ja hoe dit voorkomen kan worden.
Ook zijn we benieuwd welke van de drie zoeklocaties voor het
hoogspanningsstation A9-Zuid, naar het zich nu laat aanzien, ruimtelijk de
beste optie is, waardoor een combinatie met een eventuele verdere ontwikkeling
van de haven in de Houtrakpolder in de toekomst mogelijk blijft.
Voorzitter,
dan de doorstap naar omgevingsdiensten. Op het gebied van vergunningverlening,
toezicht en handhaving zien we een toenemende kritische houding vanuit de
samenleving die de nodige capaciteit vraagt van deze diensten. Tegelijkertijd
constateren we dat er op het terrein van de VTH-taken sprake is van een krappe
arbeidsmarkt waarop tevens geconcurreerd wordt met bedrijven die onder toezicht
staan. Dit levert een ongelijk speelveld op in kwantiteit en kwaliteit tussen
controleur en gecontroleerde. Voor de VVD is een verdere specialisatie van de
omgevingsdiensten en een intensivering van de samenwerking tussen deze diensten
in en buiten Noord-Holland dan ook noodzakelijk. Ook zijn we voorstander van
een concentratie van kennis om sneller te kunnen inspelen op nieuwe
technologische ontwikkelingen. Laten we daarnaast goed kijken wat gemeenten
samen kunnen regelen en laat de provincie zich focussen op het vergunnen en
handhaven binnen de zwaardere milieucategorieën. Het rapport van de commissie
Van Aartsen is een goed startpunt om binnen deze Staten over de toekomst van
onze omgevingsdiensten na te denken. De VVD zal in samenwerking met GroenLinks
hierover binnenkort met een discussienota komen.
Voorzitter,
een paar woorden over de economie. De economische motor draait goed en dat doet
een ondernemerspartij als de VVD deugd, maar de vraag is ook hoe ervoor te
zorgen dat dit zo blijft. Een van de antwoorden is een overheid die met
ondernemers meedenkt en regels stroomlijnt en vereenvoudigt en ook procedures
en vergunningverlening versnelt. Hoe geeft onze provincie daar in haar
dienstverlening aan ondernemers op dit moment handen en voeten aan? Dit in
opmaat naar het realiseren van de in het coalitieakkoord genoemde ambitie om de
meest mkb-vriendelijke provincie van Nederland te worden. Graag een reactie van
Gedeputeerde Staten.
En laten we
vooral ook niet de agrarische ondernemers vergeten, onze boeren, die elke dag
hard werken aan onze voedselvoorziening en prachtige producten maken, zoals we
hebben kunnen zien en smaakvol hebben kunnen proeven tijdens de eerste
succesvolle editie van het Noord-Hollandse streekdiner. De VVD is verheugd dat
de provincie in mei gestart is met het werk om voor alle Texelse PAS-melders
een oplossing te vinden. Kan Gedupeerde Staten al eerste resultaten melden die
ook breder toepasbaar zijn op alle Noord-Hollandse PAS-melders, zodat ook zij
weer toekomstperspectief hebben? En wat is de laatste stand van zaken van de
provinciale doelenbank die moet bijdragen aan de legalisering van deze melders?
Naast vragen
ook complimenten van mijn fractie voor het spoedig en met terugwerkende kracht
doorvoeren van de verlaging van het eigen risico bij ganzenschade van 20 naar
5%. Een zeer welkom besluit voor de boeren en tuinders. Echter loopt hierdoor,
maar voornamelijk door de alsmaar toenemende populatie aan ganzen de
schadebedragen voor onze provincie onaanvaardbaar op. Fijn dat er door een
aantal faunabeheereenheden een Interprovinciaal Faunabeheerplan Ganzen is
opgesteld van maar liefst 393 pagina’s, maar voor de VVD is nu al duidelijk dat
de tijd van drastische maatregelen is aangebroken om het aantal ganzen en
daarmee de schade aan gewassen en natuur fors in te perken. Niet meer verjagen,
maar afschieten, geen rustperiodes in het jaar en geen ontheffingencircus meer.
Ook horen we graag welke afrekenbare doelen Gedeputeerde Staten de
faunabeheereenheid Noord-Holland gaat stellen en wat de gevolgen zijn voor het
niet halen hiervan.
Voorzitter,
dan sluit ik af met de financiën. De VVD deelt de zorgen van Gedeputeerde
Staten en vele andere partijen in deze Staten over de financiële positie van de
provincie. We zien dat de meerjarenraming onder druk staat en deze vanaf 2027
een negatief saldo vertoont. Ook neemt de provinciale schuld enorm toe tot een
netto schuldquote van 154% in 2028. We verzoeken Gedeputeerde Staten dan ook om
binnen afzienbare termijn met een plan te komen om de provinciale financiën
weer op de rit te krijgen. Hier wordt in de voorliggende begroting al een
voorschot op genomen door te stellen dat moeilijke keuzes onvermijdelijk zijn
en ingrijpende maatregelen noodzakelijk zijn. Mijn fractie steunt deze tering
naar de nering zetten, oftewel de uitgaven aanpassen aan de inkomsten. Dit is
ook de reden dat de VVD het onderzoeksvoorstel van Forum voor Democratie met de
mooie titel ‘Naar een nieuwe balans’ heeft gesteund om op zoek te gaan naar een
financieel verantwoorde prioritering van provinciale beleidsdoelen. Het onderzoeksresultaat
kan een goed startpunt zijn van een discussie in onze Staten over waar we nog
wel en vooral waar we geen geld meer aan uitgeven.
Dank u wel.